نگاهی به پروژه های مختلف هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ از راست

به گزارش تور آسیایی ارزان، بسیاری از ما وقتی اسم دستگاه دروغ سنج را می شنویم، احتمالا به یاد جعبه ای فلزی می افتیم که چند لامپ روی آن قرار گرفته است و وقتی که دروغ گفته می گردد، لامپ قرمز رنگش روشن شده و صدایی نیز از آن شنیده می گردد.

نگاهی به پروژه های مختلف هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ از راست

اما این صرفا تصویری است که شاید فیلم های علمی تخیلی از این دستگاه به ما می دهند! در دنیای واقعی، دستگاه های دروغ سنج ظاهر و البته سازوکاری متفاوت دارند.

همچنین برخلاف باور بسیاری از مردم، دستگاه های دروغ سنج همواره راست نمی گویند! در واقع، محدوده خطای این دستگاه ها که به دلیل پیچیدگی های سازوکار شناسایی دروغ است، اصلی ترین مانع در برابر گسترش استفاده از آنها به شمار می فرایند. اما امروزه با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی چقدر تشخیص راست و دروغ تغییر نموده است؟

ساختار یک دستگاه دروغ سنج

فناوری های شناسایی دروغ یا همان دستگاه های دروغ سنج مانند هر دستگاه دیگری، ورودی و خروجی تعیینی دارند. خروجی این دستگاه ها، اعلام راست یا دروغ بودن گفته ها (یا معین درست احتمال راست یا دروغ بودن آنها) است. اما خروجی های این دستگاه ها با هم متفاوت است و در گذر زمان، فناوری های متفاوتی با استفاده از ورودی های مختلف ایجاد شده است.

حرف و صدا

دو دسته اول به گفتار مربوط می گردد و به ترتیب چیزهایی است که فرد می گوید و قصد گفتن آنها را دارد. برای نمونه، یک پژوهش نشان می دهد در پروفایل افرادی که در سایت های دوست یابی دروغ می گویند، تعداد دفعاتی که از واژه من یا ضمیر ملکی اول شخص استفاده می گردد، بیشتر از پروفایل دیگر افراد است. در نتیجه، کافی است این نکته در یک الگوریتم جست وجو قرار گیرد تا بتوان میزان درستی موارد مطرح شده در پروفایل های کاربران را شناسایی کرد. البته این صرفا یک مثال ساده بود و صدها مورد دیگر در این زمینه وجود دارد که همین بر پیچیدگی موضوع می افزاید.

اما تحلیل گفتار فقط به کلمات محدود نمی گردد. فناوری های دیجیتال این امکان را فراهم می نمایند تا بتوان امواج صوتی گفتار افراد را هم تحلیل کرد. از آنجا که استرس ناشی از دروغ گویی می تواند بر لحن فرد تاثیر بگذارد، این شیوه ممکن است اثربخش باشد. با این وجود، این استرس ممکن است ناشی از مواردی دیگر مثل ترس از حضور در اتاق بازپرسی باشد و در این صورت، دیگر نمی توان روی نتیجه به دست آمده حساب کرد. لازم به ذکر است این شیوه به طور محدود در برخی کشورهای دنیا برای سنجش اعتبار اعترافات متهمان استفاده می گردد.

وقتی بدن حرف می زند

زبان بدن، سومین ورودی برخی دستگاه های دیگر دروغ سنج است. زبان بدن می تواند بسیاری از احساسات پنهانی انسان را فاش کند. برای نمونه، پدیده شادی فریبکار (dupers delight) را در نظر بگیرید. منظور از شادی فریبکار، احساس خوشحالی فرد دروغگو هنگامی است که فکر می نماید مخاطب، دروغش را باور نموده است. این شادی شاید به راحتی توسط انسان قابل تشخیص نباشد. اما تحلیل پیشرفته تصاویر به یاری فناوری دیجیتال می تواند کوچک ترین تغییر در صورت و حالت بدن فرد را تحلیل نموده و آن را شناسایی کند. دروغگویی یک بار هیجانی را برای فرد به همراه دارد و به همین دلیل، وقتی یک نفر دروغ بزرگی می گوید، سعی می نماید با طبیعی نشان دادن رفتار خود، آن را جبران کند، اما این کوشش در بسیاری از اوقات پیروزیت آمیز نیست. در سال 2015 پژوهشگران دانشگاه کمبریج با استفاده از تعدادی ابزار پوشیدنی توانستند کوچک ترین تغییر در شرایط ظاهری فرد را شناسایی نمایند و به این ترتیب، امکان شناسایی دروغ در 70 درصد از موارد فراهم شد.

تغییرات درونی بدن

چهارمین دسته از ورودی هایی که دستگاه های دروغ سنج آنالیز می نمایند، به آنالیز متغیرهای فیزیولوژیک مربوط می گردد. فشار خون، آهنگ تنفس و نیز میزان تعرق از جمله این موارد است. با وجود این که شاید با خود بگویید با کاهش قیمت انواع ساعت های هوشمند و دستبندهای ورزشی یا پزشکی به راحتی می توان این موارد را برای ارزیابی اعتبار گفته یک نفر به کار گرفت، اما واقعیت این است که گاهی این تغییرات ممکن است بسیار جزئی باشد و حسگرهای معمولی موجود در گجت های فعلی از دقت لازم برای اندازه گیری آنها برخوردار نباشند. یکی دیگر از موارد در این دسته، آنالیز دمای صورت با استفاده از دوربین های ویژه فروسرخ است. جالب است بدانید وقتی دروغ می گوییم، خون بیشتری از بافت بینی به سمت مغز می رود و همین سبب افت جزئی دما در بینی می گردد.

مغز، پایگاه همه چیز

در دهه 90 میلادی بود که بهره گیری از الگوی امواج مغزی برای دروغ سنجی مورد توجه نهاده شد. شاید شما هم در برخی از فیلم های پلیسی دیده باشید که مظنون در اتاقی نشسته و دستگاهی روی سرش قرار داد که امواج مغزی را ثبت و نتیجه را روی نمایشگری اعلام می نماید. این دستگاه اولین بار توسط دکتر لری فرول (Larry Farewell) طراحی شد و هدفش نیز شناسایی فرد متهم به ارتکاب جرم بود. برای استفاده از این دستگاه که بر نوار مغزی (EEG) راسخ است، تصاویر مختلف از جمله تصاویر مربوط به صحنه جرم به فرد مظنون نشان داده می شد و فرض بر این بود که فرد مظنون با دیدن صحنه جرم، واکنشی دارد که این واکنش در امواج مغزی او ثبت می گردد. اما این اختراع با تردیدهای جدی کارشناسان روبه رو شد و بسیاری از آنها، درست بودن خروجی آن را زیر سؤال بردند.

پس از ماجرای یازده سپتامبر، دولت ایالات متحده به سرمایه گذاری روی فناوری های دروغ سنج روی آورد. دو شرکت اصلی با این سرمایه گذاری وارد میدان شدند که هر دوی آنها از فناوری اف ام آر ای (FMRI) استفاده می کردند.

این فناوری که جریان خون را در بخش های مختلف مغز آنالیز می نماید، به مراتب از شیوه نوار مغزی دقیق تر است اما چند سالی است که یک فناوری دیگر برای ساخت دستگاه دروغ سنج مورد توجه نهاده شده و شاید بتواند آینده این حوزه را برای همواره دگرگون کند؛ این فناوری چیزی نیست جز هوش مصنوعی.

هوش مصنوعی: سلطان فناوری ها

پیش از این که نتایج استفاده از هوش مصنوعی در زمینه دستگاه های دروغ سنج را آنالیز کنیم، بد نیست ابتدا نگاهی به تفاوت هوش مصنوعی با دیگر روینمودهای فناورانه بیندازیم.

الگوریتم نرم افزارهای مختلف بر اساس اطلاعاتی که در اختیارمان واقع شده است، نوشته می گردد. برای نمونه، یک جاروبرقی ساده رباتیک را در نظر بگیرید.

بیشتر این گجت ها دارای برنامه ای شامل چند تابع شرطی مختلف هستند که مثلا به آنها می گوید در صورت برخورد با مانع، به اندازه ای تعیین تغییر جهت دهند یا در صورتی که دمای موتور از یک حد تعیین بالاتر رفت، برای مدتی خاموش شوند. در واقع، همه جزئیات برای الگوریتم کاملا تعیین است. اما اساس هوش مصنوعی بر یادگیری راسخ است.

به عبارت دیگر، الگوریتم هوش مصنوعی یک سری داده ها را دریافت می نماید و به تدریج با دریافت بازخورد و نیز داده های بیشتر می تواند چیزهایی بیاموزد که شاید ما خودمان از آنها بی خبر باشیم. شناسایی الگوهای مغفول مانده از نظر ما را شاید بتوان اصلی ترین قابلیت هوش مصنوعی دانست.

اکنون می دانیم که کاهش اندک دمای بینی، احتمالا یکی از نشانه های گفتن دروغ است، اما شاید صدها، هزاران یا حتی میلیون ها تغییر جسمی یا کلامی دیگر هم وجود داشته باشد که از آنها بی خبر باشیم. در اینجاست که عملکرد هوش مصنوعی به مراتب بهتر از عملکرد انسانی بوده و می تواند حرف اول و آخر را بزند. ناگفته نماند که هوش مصنوعی برای دستیابی به الگوریتمی بهتر و دقیق تر به داده های ورودی بهتر و نیز بازخورد احتیاج دارد.

پروژه های مختلف در سراسر دنیا

پروژه های مختلفی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی سراسر دنیا بر اساس فناوری هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ در حال اجراست.

برای نمونه، پژوهشگران دانشگاه مریلند در ایالات متحده چندی پیش پیروز به توسعه نرم افزاری مبتنی بر هوش مصنوعی شدند که می توانست راست یا دروغ بودن حرف های مختلف را با دقت 88 درصد تشخیص دهد. این نرم افزار پس از آنالیز سخنان شاکی ها، شهود و متهمان در دادگاه ها می توانست راست یا کذب بودن آنها را با این دقت بالا تشخیص دهد. یکی از موارد مهم در فناوری های این چنینی، بهبود پیوسته آنها در گذر زمان است. همان طور که گفته شد، دو عامل کلیدی یعنی داده های ورودی و بازخورد می تواند عملکرد الگوریتم هوش مصنوعی را بهبود بخشد. در نتیجه در این مثال خاص، هر قدر فیلم های بیشتری از دادگاه ها در اختیار این الگوریتم قرار گیرد و بازخوردی درباره نتیجه خروجی آن داده گردد، عملکردش بهبود می یابد.

دروغ سنج و دادگاه

یکی از جنجالی ترین حوزه های کاربرد دروغ سنج، اعتبارسنجی سخنان متهمان، شاکیان و نیز شهود است. اگر نگاهی به استفاده از نتایج این دستگاه در تاریخ معاصر بیندازیم، با پفراینده های متعددی حداقل در ایالات متحده روبه رو می شویم که رای دادگاه با اتکا به نتیجه این دستگاه ها و برخلاف دفاعیات متهم تهیه شده، ولی پس از گذشت مدتی، تعیین شد که نتیجه دستگاه دروغ سنج نادرست بوده است. با این که تشخیص درست یا نادرست بودن اظهارات افراد در دادگاه را شاید بتوان جدی ترین کاربرد احتاقتصادی برای هر دستگاه دروغ سنجی دانست، تردیدها در زمینه فناوری مورد استفاده و حاشیه خطایی که حتی بهترین دستگاه ها می توانند به همراه داشته باشند سبب شده هیچ کشوری به طور رسمی، استفاده از این دستگاه برای اثبات یا رد ادعای افراد در دادگاه را مورد تائید قرار ندهد.

استخدام، وام و عبور از مرز

با وجود این که دستگاه های دروغ سنج یک بازه خطا دارند، اما این نباید مانع از کاربردهای جدی آنها گردد. به همین دلیل، چند سالی است شاهد استفاده از این فناوری در برخی حوزه های خاص هستیم که برخلاف دادگاه، موضوع مرگ و زندگی انسان در آن مطرح نیست. استخدام نیروی انسانی از جمله جدی ترین این حوزه هاست. برخی شرکت ها در کشورهای مختلف از این دستگاه برای معین اصالت اظهارات کارجویان استفاده می نمایند تا بتوانند فردی را که حائز بهترین شرایط است، راحت تر شناسایی نموده و استخدام نمایند.

امور اقتصادی از دیگر حوزه هایی است که دروغ سنج ها می توانند نقش موثری در آن داشته باشند. یکی از مشکلاتی که بسیاری از موسسات اقتصادی و اعتباری در دنیا با آن روبه رو هستند، اعتبارسنجی مشتریان است. اعتبارسنجی مشتریان به معنای معین توانایی افراد برای بازپس دهی وام و تسهیلات اقتصادی دریافتی است. دستگاه های دروغ سنج می توانند با ارزیابی میزان صداقت و جدیت فرد متقاضی وام برای پرداخت اقساط به عملکرد بهتر این موسسات یاری نمایند.

عبور از مرزها نیز یکی دیگر از کاربردهای دستگاه دروغ سنج است که چند سالی است مورد توجه نهاده شده است. هر سال تعداد زیادی از مهاجران و پناهجویان از مرزهای کشورهای مختلف عبور می نمایند. با توجه به این که برخی از آنها (به ویژه پناهجویان) فاقد مدارک لازم هستند، معین صلاحیت آنها برای عبور از مرز برای افسران مرزی، کاری سخت است. به همین دلیل، سامانه های دروغ سنج می توانند کار را برای پرسنل مرزی آسان تر نمایند.

چشم ها دروغ نمی گویند

شرکت کانوروس (Converus) یکی از شرکت های باسابقه در زمینه فناوری دروغ سنجی به شمار می رود. این شرکت چند سال پیش سامانه ای را برای دروغ سنجی طراحی کرد که بر اساس پایش حرکات مختلف چشم کاربر عمل می نماید. این سامانه که آی دیتکت (EyeDetect) نام دارد، ورودی های خود را به وسیله یک دوربین فروسرخ با دقت بالا به دست می آورد. کافی است کاربر در برابر این دوربین نشسته و حرف بزند. این سامانه هر ثانیه، شش ارزیابی مختلف نظیر میزان گگرددگی مردمک و سرعت پلک به عمل می آورد و بر اساس آن می تواند درست یا نادرست بودن گفته های مخاطب را ارزیابی کند.

ظاهرا این فناوری در چند کشور دنیا استفاده می گردد. مثلا اوبر در مکزیک از آی دیتکت برای آنالیز سوابق سابقه رانندگان استفاده می نماید تا مطمئن گردد در گذشته جرم بزرگی مرتکب نشده اند.

همچنین یک موسسه اقتصادی در کلمبیا نیز از این فناوری برای تست کارکنان خود استفاده می نماید تا مطمئن گردد آنها از داده های موجود در بانک اطلاعاتی موسسه سوء استفاده نمی نمایند. در یکی از شهرهای بریتانیا نیز پلیس از این سامانه برای اطمینان از پشیمانی برخی متخلفان خاص بهره می برد. ظاهرا اداره های پلیس در برخی شهرهای ایالات متحده هم از آی دیتکت استفاده می نمایند.

پلیس مجازی فرودگاه

سامانه آواتار (AVATAR) یکی از جدیدترین سامانه های ارزیابی اعتبار حرف های مخاطب (یا همان دروغ سنج) است که به طور خاص برای فرودگاه ها طراحی شده است.

این سامانه دارای یک شخصیت مجازی است که به عنوان افسر پلیس روی نمایشگر ظاهر می گردد و از مسافری که در برابرش واقع شده است، سؤالاتی از پیش تعیین شده را می پرسد. پاسخ مخاطب ضبط شده و سپس حالت چهره، حرف ها و لحن صدای او مورد ارزیابی قرار می گیرد.

پس از ارزیابی مخاطب، بر اساس میزان صداقت فرد از نظر سامانه، یکی از سه نمره سبز، زرد و قرمز به او داده می گردد. به این ترتیب، افسران حاضر در فرودگاه بهتر می توانند مسافران را ارزیابی نمایند و برای نمونه، دقت بیشتری در آنالیز مدارک مسافران زرد یا قرمز داشته باشند.

این فناوری توسط تیمی از پژوهشگران دانشگاه آریزونا طراحی شده و توجه برخی فرودگاه های دنیا را نیز به خود جلب نموده است.

صالح سپهری فر - مشاور کسب و کارهای نوآور / ضمیمه کلیک روزنامه خبرنگاران

منبع: جام جم آنلاین
انتشار: 17 تیر 1399 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: asiaro.ir شناسه مطلب: 1021

به "نگاهی به پروژه های مختلف هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ از راست" امتیاز دهید

1 کاربر به "نگاهی به پروژه های مختلف هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ از راست" امتیاز داده است | 3 از 5
امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "نگاهی به پروژه های مختلف هوش مصنوعی برای شناسایی دروغ از راست"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید