واکاوی علل ناکارآمدی آموزش زبان انگلیسی در مدارس، آنالیز علمی حجم کتب درسی - تور آسیایی ارزان

برای دیدن بریتانیای کبیر با تور انگلیس همراه باشید.

حسن ملکی در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به ماموریت های این معاونت تازه تاسیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی اظهار کرد: برونسپاری تالیف کتاب های درسی و جلب مشارکت افراد و گروه های بیرون از سازمان از جمله سیاست هایی است که در دوره مدیریتی جدید به صورت جدی دنبال می کنیم.

وی اضافه نمود: اگر بخواهیم جلب مشارکت افراد بیرون از سازمان و ترویج فرهنگ برونسپاری تالیف کتب و عمل به آن را به صورت مطلوب و منطقی پیش ببریم باید حوزه های تربیت و یادگیری استانداردهای شفافی را در ارتباط با اهداف برنامه درسی، محتوا، روش های تدریس و شیوه های ارزشیابی فراوری نمایند. در واقع باید استانداردهای تعیین و شفافی فراوری و به نقشه راهی برای مولفان و فراورینمایندگان جدید کتب و مواد رسانه های یادگیری تبدیل گردد.

معاون طراحی، تالیف و فراوری مواد رسانه های یادگیری سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: اقدام دیگری که حوزه های تربیت و یادگیری را در این کار مهم ذی مدخل می نماید ارزیابی بعد از فراوریات است. یعنی همین حوزه های تربیت و یادگیری باید یک کتاب درسی فراوری شده را ارزیابی نمایند و بر آن صحه بگذارند که با استانداردهای فراوری شده انطباق دارد.

ملکی با بیان اینکه بخش معاونت تالیف و فراوری مواد و رسانه های یادگیری، مدیریت اصلی این کار را در دست خواهد داشت گفت: در صورت تصویب در سازمان، باید برای برونسپاری تالیف کتب درسی و جلب مشارکت گروه های مختلف و داوطلب، دستورالعمل و شیوه نامه شفافی را فراوری کنیم. اگر نخست استانداردهای حوزه تربیت و یادگیری و دوم شیوه نامه برونسپاری تالیف کتاب و فراوری مواد رسانه های یادگیری با دقت لازم و کارشناسی دقیق فراوری گردد این دو سند مهم، دو احتیاج نرم افزاری ما را تامین خواهند کرد.

وی اضافه نمود: در بخش طراحی و فراوری مواد رسانه های یادگیری علاوه بر تهیه شیوه نامه مربوطه باید فرهنگ سازی لازم نیز به عمل بیاید، زیرا کار مربوط به کل کشور است. باید از طریق گروه ها و کمیته هایی که تشکیل خواهد شد در سطح ملی و با یاری دریافت از ادارات کل استان ها فرهنگ این کار تقویت و تعیین گردد ماهیت این کار چیست.

به دنبال تمرکززدایی از نظام برنامه ریزی درسی نیستیم

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با تاکید بر اینکه البته مقصود ما هرگز این نیست که از نظام برنامه ریزی درسی تمرکززدایی کنیم گفت: نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی هرگز نمی تواند و نباید از تمرکز در بعضی امور فاصله بگیرد زیرا اسناد بالادستی با توجه به فلسفه آموزش و پرورش معینی تحت عنوان آموزش و پرورش مبتنی بر اندیشه اسلامی فراوری شده است. اسناد بالادستی مبنای همه فعالیت ها و برنامه ریزی درسی خواهد بود و یکسری خط قرمزها وجود دارد که باید برای مراقبت از آنها در برونسپاری تالیف کتب درسی، حساسیت بالایی داشته باشیم.

ملکی ادامه داد: باید از مرز نظام ارزشی و اعتقادی خودمان صیانت کنیم مبادا در این رابطه چه عمدا و چه سهوا دچار سهل انگاری شویم بنابراین تمرکززدایی را دنبال نمی کنیم بلکه معتقدیم باید بین دو چیز در نظام تعلیم و تربیت یک توازن و تعادل برقرار کنیم؛ از یک سو صیانت از نظام ارزش ها و از سوی دیگر مواجهه با واقعیتی به نام ذخیره های علمی و فرهنگی در همه استان های کشور است.

وی با بیان اینکه در هر استانی در رشته های مختلف از جمله علوم تربیتی و برنامه ریزی درسی متخصصانی تربیت شده اند و باید به آنها به عنوان نعمت الهی و نخبگانی بنگریم گفت: باید از ظرفیت نخبگانی بهره مند شویم که در این بین رعایت حد و مرز در ایفای نقش ها باید مورد توجه قرار بگیرد.

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی اضافه نمود: در کمیسیون آنالیز راهکارهای توسعه و تعمیق مشارکت در فراوری بسته های یادگیری، چند ضرورت برای این کار مطرح شد؛ نخست آنکه استفاده از ظرفیت علمی و آموزشی گروه ها و اقشار گوناگون نخبگانی مهم است و اگر از این ظرفیت بهره مند نشویم مغبون می شویم.

ملکی اضافه نمود: ضرورت دوم ایجاد امکان و فرصت برای دادن حق انتخاب به مدارس کشور است. چه اشکالی دارد آرام آرام کار را به سمتی ببریم که مثلا مدارس در درس علوم با سه کتاب متنوع روبرو باشند، نه اینکه فقط یک منبع و کتاب داشته باشند؟. این کتاب ها در شیوه نگارش و نحوه ذکر مثال ها و... متفاوت اند اما در کلیات پیغام یکسان هستند.

اجازه دهیم افراد خلاق وارد میدان شوند

وی با بیان اینکه باید اجازه دهیم افراد خلاق وارد میدان شوند گفت: بین انقباض منطقی و انبساط ضروری تعادل برقرار کنیم. انقباض مربوط به اصالت ها و انبساط مربوط به امور متغیری است که می توانیم به آن دسترسی داشته باشیم. ضرروت سوم ایجاد جاذبه بیشتر نسبت به استفاده از بسته های یادگیری به دلیل انتخابی بودن آنهاست. ایجاد جاذبه محصول میدان عمل وسیع است، زیرا همه آدم ها توانمندی یکسانی ندارند.

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: چهارمین ضرورت کاهش بار سنگین روی دوش کارشناسان گروه های آموزشی خودمان در بخش تالیف کتاب است. این بار بسیار سنگین است. کارشناسان لایقی داریم ولی ظرفیت ذهنی و زمانی محدودی دارند و فرصتی برای اندیشه ورزی و فکر کردن به مسائل کلی تر پیدا نمی نمایند.

احتمال فراوری کتاب های درسی مکمل

ملکی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا قرار است در قالب بسته های یادگیری، کتاب های درسی مکملی تالیف شوند؟ گفت: اکنون در مرحله ایده پردازی قرار داریم. این موارد جزو برنامه های ماست که باید در نهایت در شوراهای عالی سازمان پژوهش تصویب گردد تا به اجرا در بیاید. در خود این برنامه درسی ملی که سند معتبر ماست و همینطور در سایر اسناد بالادستی چون سندتحول بنیادین مواردی وجود دارد که به طور تعیین می گوید باید قدری به سمت کاهش تمرکز در فراوری محتوا برویم.

وی اضافه نمود: اگر به سمت کاهش تمرکز برویم چند حالت ممکن است پیش بیاید. نخست اینکه به جای تالیف یک کتاب، چند کتاب در یک درس تالیف و به سمت تنوع تالیفات حرکت کنیم که همگی بر پایه یک استاندارد مصوب هستند. حالت دوم این است که علاوه بر کتاب درسی، فرصت هایی ایجاد کنیم تا افرادی که غیر از کتاب درسی در سایر مواد و رسانه ها چون فیلم آموزشی، کتاب روش تدریس معلم و تالیف کتاب کار دانش آموز آمادگی دارند اقدام به فراوری بسته نمایند.

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه امکان دیگر این است که درصد تعیینی از برنامه ریزی درسی و انتخاب محتوا را در صورت کسب آمادگی های لازم به معلمان بسپاریم اظهار کرد: برنامه درسی ملی اجازه می دهد که این شیوه را قدری گسترش دهیم.

ملکی افزود: توسعه سیاست چندتالیفی و زمینه سازی برای مشارکت فعال استان ها، معلمان، مربیان، افراد و تشکل های ذی علاقه و ذی صلاح با تاکید بر بخش غیردولتی در فراوری، تکمیل و غنی سازی مواد و منابع متنوع یادگیری در چارچوب سیاست های آموزش و پرورش در برنامه درسی ملی مورد تاکید قرار گرفته است.

نظارت و پایش بر کتب نونگاشت

وی با بیان اینکه کار آغاز شده و زمان سرانجام آن بستگی به زمان انجام مطالعات و تحقیقات پشتیبان دارد، درباره بازنگری در کتب درسی از سال 1401 به بعد گفت: کتب درسی تا سرانجام دوره متوسطه، تا سال گذشته جدیدالتالیف شدند و کتاب های نو محسوب می شوند. ما در این مدت یک کار نظارت و پایش را انجام می دهیم و معنایش این است که کتاب ها بر اساس یک نظام برنامه ریزی همسو تدریس شوند. نظارت بر اجرا در حال اجرا است که با توجه به گستره ملی و تعداد استان ها کار عظیمی است. پایش، مکمل نظارت است.

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی افزود: در یک کلام باید هم رصد کنیم و هم از کتب درسی فراوری شده مراقبت کنیم. دومین برنامه در دوره بازنگری آن است که سندتحول بنیادین را که برنامه درسی ملی بر اساس آن فراوری شده را عملیاتی کنیم که یک رسالت مهم و لازم است و تا کنون به صورت مطلوب انجام نشده است. یعنی باید بر پایه اسناد تحولی در هر یک از حوزه های تربیت و یادگیری و هریک از زمینه های درسی، الگوهای تدوین و طراحی برنامه درسی و استانداردهای لازم را فراوری کنیم.

ملکی تاکید نمود: انحرافی در اجرای برنامه درسی ملی به وجود نیامده بلکه فعالیت کامل صورت نگرفته است. اگر برنامه های درسی بخواهند بر مبانی برنامه ریزی درسی مبتنی شوند باید این رابطه دارای الگو باشد که اکنون جای آن به عنوان حلقه مفقوده خالی است.

فراوری قلاب های مفهومی میان برنامه های درسی و اسنادبالادستی

وی با بیان اینکه باید برنامه های درسی با قلاب های معناداری به اسناد تحولی متصل شوند اظهار کرد: اکنون فراوری این قلاب های مفهومی بین برنامه های درسی و اسناد بالادستی از مهمترین کارهای فعلی سازمان است.

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: برنامه دیگر، آماده سازی معلمان به صورت خاص است. ما باید آنها را به طرق مختلف و با استفاده از روش های گوناگون آماده کنیم. اراده قوی برای انجام این کارها وجود دارد و زمینه برای انجام این امور فراهم است.

ملکی درباره فراوری کتاب های جدید نیز گفت: فعلا کتاب جدید نداریم. کتاب های فراوری شده باید بر اساس نظارت و پایش مراقبت شوند. شاید بعد از پیمودن راستا تحول و برنامه ریزی های درسی جدید، کتاب های تازه ای فراوری شوند اما باید در سال های آینده منتظر آن باشیم.

معیار اصلی درباره حجم و محتوای کتب درسی، ارزیابی علمی است

وی درباره حجم کتابهای درسی نیز گفت: درباره کتاب های درسی باید از طریق ارزشیابی علمی، قضاوت کرد. همیشه کتب درسی مورد داوری و قضاوت افراد عام متخصص و غیرمتخصص بوده است، اما معیار اصلی درباره حجم و محتوا، ارزیابی علمی است. بر اساس ارزشیابی علمی، در باره حجم و محتوا و ... تصمیم گیری می گردد و زبان صادق داروی همین است نه موارد دیگر.

وی اضافه نمود: قصد داریم ارتباط مان را با جامعه تقویت نموده و علت تغییرات را بگوییم. حرف زدن با مردم ضرر ندارد و باعث تقویت ارتباط می گردد.

علت ناکارآمدی آموزش زبان انگلیسی در مدارس

معاون سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی همچنین درباره علت ناکارامدی آموزش زبان انگلیسی در مدارس گفت: معتقدم اگر بخواهیم به همین امور و موارد مشابه بپردازیم و داوری کنیم زمانی می توانیم به درستی جوابگو باشیم که نظام ارزشیابی ما به صورت علمی اجرا گردد، برای همین برای ضعف زبان انگلیسی چند علت می توان برشمرد؛ یک علت روش های نامناسب فراوری محتواست، دیگری زبان بیگانه بودن و عدم انس و الفت با فرهنگ مردم است. وجود معلمی که نمی تواند بدرستی تدریس کند نیز یک علت دیگر است اما اینکه در عمل هرکدام چه سهمی دارند باید در قالب مطالعات علمی دنبال گردد.