مشارکت جامعه محلی در توسعه گردشگری - تور آسیایی ارزان

برای دیدن زیباترین جزیره اندونزی با تور بالی همراه شوید و شگفتی های جزیره آتشفشانی بالی را از نزدیک شاهد باشد.

مشارکت مردم در توسعه گردشگری بخشی از یک حرکت جهانی است و به همین دلیل هم در برنامه های جهانی مانند برنامه جامع گردشگری، بر توسعه گردشگری در سطح ناحیه ای و محلی با مشارکت مردم بومی و جامعه محلی تأکید شده است. در برخی از این برنامه ها بر مشارکت ذینفعان اصلی در تمامی سطوح برنامه ریزی، توسعه و ارزیابی پروژه های گردشگری تأکید شده است.

در برخی از این برنامه ها با مشارکت ذینفعان اصلی در تمامی سطوح برنامه ریزی، توسعه و ارزیابی پروژه های گردشگری تأکید شده است. تجربه نشان داده است که برون داد بخش زیادی از اثرات گردشگری مطالعات نگرش ساکنین در جوامع میزبان اعلان احتیاجی برای افزایش مشارکت عمومی و به ویژه نگرش توسعه مقصد با موضوع بیشتر جامعه است. البته برای دستیابی به این امر به نگرش های نوین مشارکتی در گردشگری احتیاج داریم.

برخی مشارکت جامعه محلی را به سادگی توانایی عموم برای مشارکت در تصمیم گیری برای برنامه ریزی توسعه در گردشگری با هدف کسب سود از توسعه گردشگری می دانند. مشارکت جامعه در فرایند توسعه گردشگری از دو دیدگاه مشارکت در فرآیند تصمیم گیری و سود حاصل از توسعه، قابل آنالیز است.

مشارکت جوامع در توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تنها یاری مردم جهت افزایش سود اقتصادی ناشی از افزایش اشتغال و تشویق برای کسب و کارهای کوچک و نه ایجاد فرصت برای شرکت در فرآیند تصمیم گیری است.

در کشورهای کمتر توسعه یافته نیز هر چند فقیرترین گروه ها اکثریت جامعه را تشکیل می دهند، اما کمترین قدرت را داشته و به ندرت قادرند دیدگاه های خود را بیان نمایند. در این کشورها مشکل واقعی فقدان فرصت برای مشارکت مستقیم مردم است؛ زیرا برنامه های توسعه دولتی بیش تر نظر گروه های نخبه و برگزیده را در نظر می گیرند. در حالیکه جوامع محلی باید فرصت داشته باشند تا میزان و نوع توسعه گردشگری را تعیین نمایند.

تاریخچه مشارکت جامعه در توسعه گردشگری

مشارکت دارای تاریخچه کهن است. پس از ظهور مفهوم توسعه پایدار گردشگری، مشارکت مردمی و مسئولیت پذیری به عنوان یکی از مهمترین ارکان آن شناخته شد. سپس در مدل چرخه توسعه در سال 1994 که توسط سوفیلد و بیرتیس ارائه شد، مشارکت به عنوان یکی از پره های چرخ توسعه معرفی گردید که جهت توسعه مناسب باید سایر بخش ها از اندازه متناسب با سایر بخش ها برخوردار باشد.

برنامه ریزان گردشگری از 1977 پذیرفته اند که نگرش منفی مردم بومی نسبت به توسعه گردشگری ناشی از فقدان یا محدودیت های امکان مشارکت است؛ لذا با افزایش تجارب علمی در اواخر دهه 70، ساختارهایی تعریف شده که فرصت مشارکت جامعه در آن ها افزایش یافت. در سال 1979 گان مشارکت تمامی بازیگران در فرآیند برنامه ریزی گردشگری را الزامی می دانست.

دلایل ضرورت مشارکت جامعه در توسعه گردشگری

1. مشارکت جامعه یک عنصر حقیقی در تحقق طرح ها و راهکارهای گردشگری است.

2. مشارکت جامعه به توسعه پایدار گردشگری از چند جنبه یاری می نماید.

3. مشارکت جامعه موجب افزایش رضایت گردشگری و ادامه گردشگری است.

4. مشارکت جامعه راهی برای متخصصین گردشگری برای تهیه برنامه های گردشگری بهتر است.

5. مشارکت جامعه به توزیع عادلانه هزینه ها و منافع گردشگری بین اعضای جامعه یاری می نماید.

6. مشارکت جامعه تأمین نماینده احتیاجهای محلی است.

7. مشارکت جامعه منجر به قدرت دریافت فرآیند برقراری دموکراسی در مقاصد گردشگری می گردد.

انواع مشارکت

گونه شناسی ها و طبقه بندی های مختلفی از مشارکت جامعه در گردشگری مطرح شده که یکی از مهمترین آنها طبقه بندی پتری می باشد:

1. غیر فعال: مشارکت در پاسخ به شرایط مشارکت نمایندگان صورت نمی گیرد. برون داده ها از پیش تعیین بوده و اطلاعات تنها در اختیار سازمان های خارج از محل است.

2. گردآوری اطلاعات: مردم به سؤالات پاسخ می دهند، درحالیکه در تعیین آنها و موضوع مصاحبه تأثیر گذار نیستند و اغلب در جریان داده های حاصل نیز قرار نمی گیرند.

3. به وسیله مشاوره: مردم مشاوره می دهند، دیدگاه هایشان لحاظ می گردد، با این حال در فرآیند تصمیم گیری مشارکت ندارند.

4. در ازای مشوق: در این روش به وسیله اعطای مشوق (اقتصادی و غیراقتصادی) به مردم در قبال خدماتی که ارائه می دهند، مردم را به صحنه می کشاند. در این مورد خطر این است که تضمینی جهت حضور مردم پس از خاتمه یافتن مشوق ها وجود نداشته باشد.

5. ساختاری: وقوع مشارکت با ایجاد گروه هایی از پیش صورت می گیرد. این نوع مشارکت معمولاً پس از تصمیم گیری های مهم بروز می نماید.

6. تعاملی: مردم در تهیه اطلاعات و تحلیل بعدی آن ها که منتج به برنامه های عملیاتی و اجرای برنامه است مشارکت می نمایند؛ که شامل روش های متفاوت جستجو برای دیدگاه های متفاوت محلی است که به موجب آن مردم درفرآیند تصمیم گیری درباره نحوه استفاده و کیفیت اطلاعات دخیل می شوند.

7. خود انگیختگی: آغاز استقلال از هر گونه مداخلات خارجی، مردم برای تغییر در سیستم مشارکت می نمایند. مردم ارتباطات با منابع خارجی را توسعه می دهند و کنترل برای راهی که منابع مدیریت می شوند را بر عهده دارند.

تاسون انواع مشارکت را در سه دسته کلی قرار داده است که هر کدام دارای عناوین فرعی نیز هستند. این انواع عبارتند از:

1. مشارکت خود جوش: مشارکت خود جوش فرم ایده آل مشارکت محسوب می گردد. تفویض قدرت و اختیار در حد عالی در آن صورت می گیرد. مسئولیت پذیری در مدیریت و قدرت به جامعه محلی داده می گردد.

2. مشارکت تشویق شده: به وسیله مشوق های مادی و با مشارکت در مشاوره همراه است. در بهترین حالت تنها به مردم اجازه نشستن و شنیده شدن، داده می گردد. ولی مردم قدرتی جهت اعمال نظریات در برابر گروه های ذینفع قدرتمند مانند دولت و یا تورگردانان بزرگ ملی و بین المللی ندارند. این نوع مشارکت معمولاً در کشورهای در حال توسعه بسیار مشاهده می گردد. در این حالت شاید مردم در سود گردشگری دخیل شوند ولی در فرآیند تصمیم گیری نقشی نخواهند داشت.

3. مشارکت اجباری در جامعه: پایین ترین سطح در گونه شناسی مشارکت است و هدف اصلی آن قادر سازی مردم به مشارکت در فرآیند توسعه گردشگری نبوده بلکه راهی برای کسب دانش توسط قدرتمندان یا نخبگان جامعه جهت جلوگیری از تهدیدات و استفاده از فرصت های آینده است. البته گاهی تصمیم گیری هایی نیز در برآورده ساختن احتیاجهای اساسی مردم محلی به مردم تفویض می گردد. گرچه شاید به ظاهر توسعه گردشگری بر اساس اولویت های جامعه باشد، اما بیش تر در راستای منافع گردشگری، تصمیم گیرندگان، تورگردانان و گردشگران است.

همانطوریکه در طبقه بندی های بالا ملاحظه می فرمایید، مشارکت جامعه میزبان در توسعه گردشگری، یک طیف می باشد، که از حداقل و بدترین شکل آن یعنی مشارکت غیر فعال آغاز شده و به مشارکت خود انگیخته یا خود جوش ختم می گردد و یقیناً مشارکت خود جوش اثر بخشی بیشتری دارد و بیشتر با اهداف توسعه پایدار تطابق دارد.