پرورش و نگهداری از گیاه نخل ماداگاسکار - تور آسیایی ارزان

به گزارش خبرنگاران به نقل از فرارو ،نخل ماداگاسکار یا پاکیپودیوم لامری (Pachypodium lamerei)، با نام انگلیسی شناخته شده Madagascar palm، گونه ای از گیاهان گلدار از خانواده Apocynaceae است. این گیاه بومی جزیره ماداگاسکار در سواحل شرقی قاره آفریقا می باشد. جزیره ماداگاسکار دو فصل دارد.

فصل بارش، رطوبت و گرمای آن از ماه نوامبر تا آوریل است و فصل خنک و معتدل آن از ماه می تا اکتبر می باشد. این آب و هوا موجب شده است تا گونه های مختلف و ناشناخته گیاهی و جانوری در آن شکل بگیرد. اما شرایط اقلیمی در تمامی قسمت های جزیره یکسان نیست. گیاه نخل ماداگاسکار در دشتی رشد می نماید که رشته کوهی آن را از اقلیم پر بارش و مرطوب جزیره جدا می نماید. در این دشت، رطوبت و بارش کم است و هوا در آن گرمتر از مناطق ساحلی است.

نخل ماداگاسکار نه یک نخل است و نه یک گونه از کاکتوس! همان گونه که اشاره شد، این گیاه از خانواده Apocynaceae است. نخل ماداگاسکار یکی از صد گونه ای است که امروزه تنها در جزیره ماداگاسکار وجود دارد. به لطف زلزله عظیم 65 میلیون سال پیش، جزیره ماداگاسکار از هند جدا می گردد و گونه های گیاهی و حیوانی جدیدی را در خود شکل می دهد.

امروزه یکی از منحصر به فردترین پارک های گیاه شناسی و حیات وحش در آن جا واقع شده است که سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می نماید. گیاه نخل ماداگاسکار دارای ساقه گوشتی به رنگ خاکستری و نقره ای است که سرتاسرِ بدنه ساقه را تیغ هایی پوشانده است. این تیغ ها علاوه بر حفاظت از گیاه در برابر عوامل خارجی، به حفظ و انتقال رطوبت به ریشه یاری می نمایند.

برگ های گیاه باریک و چرمی است که فقط در قسمت انتهایی گیاه وجود دارد. بدنه تیغدار و برگ های چتری انتهایی در گیاه، دو ویژگی است که باعث شده بعضی افراد به اشتباه آن را در گروه کاکتوس یا نخل ها قرار دهند. ریشه های گیاه به دلیل شرایط اقلیمی کم بارش، معمولا عمودی رشد می نماید تا رطوبت و آب را از سطح های زیرین زمین به گیاه برساند. نخل ماداگاسکار در فصول گرم سال گل های معطر و سفید رنگ می دهد که پس از آن به میوه هایی جهت تکثیر و ازدیاد گیاه تبدیل می شوند. این گیاه در فضای آپارتمان به ندرت گل می دهد.

نخل ماداگاسکار جز معدود گیاهانی است که علاوه بر برگ های گیاه، به وسیله ساقه نیز عمل فتوسنتز را انجام می دهد. گیاه نخل ماداگاسکار از جمله گیاهان مقاوم است که نگهداری از آن بسیار آسان می باشد. با شناخت این گیاه زیبا می توان در نگهداری و پرورش آن پیروز بود. این گیاه در صورت مهیا بودن شرایط مساعد زیستی، سالانه تا 30 سانتی متر رشد می نماید. در زیست بوم این گیاه، نخل ماداگاسکار هایی وجود دارند که به اندازه یک درخت انجیر پنج ساله رشد نموده اند.

انواع نخل ماداگاسکار: دو گونه معروف به نام های Pachypodium lamerei و pachypodiom geayi وجود دارد. شکل تنه تیغدار گیاه، همانند هم است و تنها تفاوت آن ها رنگ و مدل برگ ها است. این دو گونه به دلیل زیبایی ظاهری و پرورش آسان، امروزه در بیشتر نقاط دنیا شناخته شده هستند.

خاک: گیاه نخل ماداگاسکار بومی دشت های پست با خاک حاصلخیز و غنی از مواد غذایی است. این گیاه خاک های شنی یا ماسه دانه درشت همراه با کودبرگ پوسیده جنگلی را می پسندد. حتما برای کاشت نخل ماداگاسکار از گلدان سفالی و خاک زهکش بهره ببرید. خاک های بسیار سبک برای کاشت مناسب نخواهند بود. 50 درصد مخلوط ماسه دانه درشت و دانه ریز، 30 درصد خاک برگ جنگلی، پنج درصد کود پوسیده دامی، 5 درصد خاکستر چوب و ده درصد کوکوپیت، برای کاشت نخل ماداگاسکار عالی است. از وجود سوراخ خروج آب از ته گلدان مطمئن شوید. گلدان را مناسب با اندازه گیاه انتخاب کنید.

آبیاری: با توجه به ساختار شاخه یا تنه گوشتی گیاه نخل ماداگاسکار و ذخیره آب در بافت های آن، احتیاج به آبیاری آن بسیار محدود است. آبیاری زیاد و خاک همواره خیس، موجب پوسیدگی ریشه، ساقه و ریزش برگ های آن می گردد. هیچ وقت گفتن یک زمان تعیین برای آبیاری صحیح نیست. چرا که خشکی خاک به دما، نور و رطوبت محیط بستگی دارد. در صورت وجود شرایط مساعد زیستی گیاه، هر 7 روز خاک گلدان باید خشک گردد. اما اجازه دهید خاک سطحی گلدان کاملا خشک گردد و سپس اقدام به آبیاری کنید. آب مناسب برای آبیاری گیاه باید عاری از مواد اضافی و مضر باشد. توصیه می گردد از آب جوشیده سرد شده برای آبیاری بهره ببرید.

نور مناسب: هر چه نور بیشتر باشد بهتر است. نور فیلتر شده پشت پنجره های جنوبی برای نگهداری از گیاه نخل ماداگاسکار مناسب است. این گیاه در طول روز حداقل به چهار ساعت نور مستقیم یا غیر مستقیم (فیلترشده) احتیاج دارد. پس اگر منزل شما نور کافی را به وسیله پنجره ها دریافت نمی نماید بهتر است از خریدن این گیاه صرفه نظر کنید. البته می توان از لامپ های مخصوص رشد گیاه برای آپارتمان های تاریک نیز استفاده کرد.

دما: هر چه هوا گرم تر باشد بهتر است. گیاه نخل ماداگاسکار دمای 18 تا 45 درجه سانتی گراد را به راحتی تحمل می نماید. اما با کاهش دما برگ های آن به سرعت می ریزد و به خواب می رود. توجه داشته باشید که آفتاب سوزانِ بی رطوبت برگ های گیاه را می سوزاند. در شهر های جنوبی کشورمان می توان گیاه نخل ماداگاسکار را در طول فصل بهار و تابستان در حیاط خانه و زیر نور نیم سایه نگهداری کرد. تابستان های گرم و مرطوب در شهر های جنوبی ایران برای رشد سریع تر این گیاه مناسب است. اما با اولین باد سرد پاییزی گیاه آغاز به ریزش برگ و توقف رشد می نماید. در این صورت گیاه باید به محیط پر نور درون منزل انتقال یابد.

رطوبت: این گیاه نسبت به میزان رطوبت محیط حساس نیست. اما غبارپاشی روزانه در طول فصول رشد گیاه به رشد سریع تر، دفع آفات و پاکیزگی برگ ها برای فتوسنتز بهتر، یاری می نماید. غبارپاشی باید زمانی که نور بر روی گیاه نتابیده است، انجام گردد. در غیر این صورت قطرات آب مانند ذره بین سطح برگ ها را می سوزاند. بهتر است از آب جوشیده سرد شده و هم دمای محیط برای این کار بهره ببرید. از دستگار بخار سرد، برای افزایش رطوبت هوای محیط نیز می توان یاری گرفت.

نکته: گیاه نخل ماداگاسکار در هوای ساکن عملکرد خوبی نخواهد داشت. هوای محیط باید تهویه داشته باشد. با باز کردن پنجره ها یا روشن نمودن دستگاه تهویه می توان هوای تازه ای وارد خانه کرد.

نکته: نخل ماداگاسکار در محیط داخل منزل به ندرت گل می دهد. در صورت نگهداری از این گیاه زیبا در حیاط، اواخر بهار یا اوایل تابستان گل های سفید رنگ آن ظاهر خواهند شد. نگهداری از این گیاه در حیاط مستلزم گرمای هوا و رطوبت بالا است.

تکثیر گیاه نخل ماداگاسکار

تکثیر گیاه نخل ماداگاسکار به سه روش کاشت بذر، قلمه زدن و کاشت پاجوش انجام می گردد.

1. تکثیر با استفاده از بذر: روش کاشت نخل ماداگاسکار به وسیله بذر احتیاج به تجربه زیاد و امکانات اساسی است. این روش از تکثیر را به افراد مبتدی پیشنهاد نمی کنیم. اما در صورت کسب تجربه، می توانید بذر ها را به وسیله فروشگاه های مجاز اینترنتی یا گلخانه های مجهز خریداری کنید. بذر ها را به مدت سه روز درون یخچال قرار دهید.

سپس آن ها را درون یک لیوان با آب ولرم به مدت 48 ساعت بگذارید تا خیس بخورد. در این مدت جهت جلوگیری از گندیدگی آب، سه مرتبه آب را تعویض کنید. پس از آن بذر ها را در بستر خاک مخصوص کاکتوس که با محلول قارچ کش ضد عفونی شده است، به صورت عمودی قرار دهید. قسمت نوک تیز بذر ها باید نزدیک به سطح خاک بستر باشند. پس از آن یک لایه نازک خاک پیت ماس را روی بذر ها بریزید. فاصله هر بذر از هم باید حدود 3 تا 5 سانتی متر باشد. روی بستر را با آب پاش (حاوی آب مقطر یا جوشیده سرد شده) مرطوب کنید.

سپس بستر کشت را با نایلون شفاف کاملا بپوشانید تا جریان هوا به داخل نفوذ نکند. بستر کشت را در دمای 25 درجه سانتی گراد و با نور غیر مستقیم قرار دهید. هر چند روز یک مرتبه از رطوبت خاک مطمئن شوید. اگر سطح خاک دچار قارچ زدگی شده است با محلول کاربندازیوم بستر را آبپاشی کنید. عمل جوانه زنی ممکن است از ده روز تا 6 ماه طول بکشد. به این نکته توجه کنید که پس از جوانه زنی، نایلون را به یک باره بر ندارید، هر سه روز یک مرتبه نایلون را کنار بزنید تا گیاه جوان هوای آزاد را تجربه کند. در این مدت مراقب قارچ های سطح خاک باشید. با رشد گیاه نخل ماداگاسکار می توان نایلون را برداشت.

2. تکثیر به روش قلمه زدن: این شیوه تکثیر مربوط به گیاهان مسن و بلند یا گیاهان دارای شاخه های منشعب است. برای قلمه زنی، ساقه های قوی و سالم را از گیاه مادر به طول 10 تا 20 سانتی متر جدا کنید. برگ های پایین قلمه را جز دو برگ انتهایی، جدا کنید. قلمه جدا شده را بین یک روزنامه، در دمای 20 درجه سانتی گراد و در سایه برای 4 تا 6 روز قرار دهید تا محل جدا شدن آن کاملا خشک گردد. بستر کاشت را با ترکیب شن و ماسه، خاک برگ یا خاک مخصوص کاکتوس مهیا کنید.

برای ریشه دار شدن زودتر قلمه می توان از هورمون ریشه زا استفاده کرد. بعد از کاشت قلمه در بستر کشت، به مدت 7 روز به گیاه آب ندهید و اجازه دهید با همان رطوبت اصلی خاک باقی بماند. اما در همان ابتدا سطح گلدان را با پلاستیک شفاف بپوشانید. روی پلاستیک را جهت تهویه هوا سوراخ کنید. بعد از 7 روز سطح خاک را کمی با آبپاش مرطوب کنید. برای مرطوب کردن خاک، از آب جوشیده سرد شده بهره ببرید. معمولا بعد از یک تا دو ماه قلمه ها ریشه دار خواهند شد.

3. تکثیر با استفاده از پاجوش: یکی از موثرترین و آسان ترین شیوه های تکثیر گیاه نخل ماداگاسکار، تکثیر با پاجوش است. این گیاهان با افزایش سن، در طول عمر سه تا پنج پاجوش در کنار ریشه هایشان می روید. با جدا کردن پاجوش ها در هنگام تعویض گلدان، می توان گیاهان جدیدی را خلق کرد. برای کاشت پاجوش ها، مانند قلمه، باید به مدت 4 تا 6 روز پاجوش را در بین روزنامه و در محیط سایه و خنک قرار داد تا قسمت جدا شدن آن خشک و پینه ببندد. برای کاشت از خاک نیمه سبک، زهکش و مخصوص بهره ببرید. همان ترکیب خاک ذکر شده برای کاشت مناسب است. برای ریشه دار شدن پاجوش، خاک را کمی مرطوب تا خشک نگه دارید. آبیاری زیاد برابر با له شدگی ساقه است. برای حفظ رطوبت خاک می توان با نایلون شفاف روی خاک را پوشاند. پاجوش ها را در محیط گرم با نور فیلتر شده ملایم قرار دهید. پس از ریشه زنی، پوشش روی خاک را بردارید.

آفات، مسائل و بیماری های گیاه نخل ماداگاسکار

آفت هایی که موجب تخریب گیاه نخل ماداگاسکار می گردد: بعضی حشرات و آفات از جمله: شته ها، کنه تارعنکبوتی و شپشک ها به خصوص شپشک آرد آلود، این گیاه را مورد حمله قرار می دهند. تمامی این آفت ها مکنده بوده و از شیره گیاه برای تغذیه استفاده می نمایند. برای از بین بردن این آفات از حشره کش های مخصوص (مانند: ایمیدا کلوپراید، یک تا دو سی سی در یک لیتر آب) بهره ببرید. سه تا پنج بار استفاده در سه هفته به صورت مکرر موجب برطرف این مسائل خواهد شد. آفت زدگی بیشتر به دلیل نداشتن تهویه مناسب هوای محیط است.

علت تیره شدن و سیاهی نوک برگ در گیاه: احتمالا به علت سرما و یا خشکی هوا باشد. اگر برگ های جدید سیاه می شوند، به علت نور کم است. گیاه را در مکانی با نور زیاد، هوای گرم و دارای تهویه قرار دهید. گاهی این مشکل به دلیل قارچ زدگی است. گیاه را با اسپری قارچ کش مدتی اسپری کنید. سعی کنید گیاه را در تابستان، هنگام عصر در بالکن یا حیاط قرار دهید.

علت خشک شدن و افتادن برگ های گیاه: خشک شدن برگ های نخل ماداگاسکار و افتادن پیاپی، به دلیل خشکی زیاد یا آب کم است. هر زمان سطح خاک کاملا خشک شد، اقدام به آبیاری کنید.

زرد شدن برگ ها: جابه جایی، آبیاری زیاد، خاک فشرده و هوای سرد علت این عارضه است. البته بیماری های قارچی ممکن است باعث زرد شدن برگ ها گردد. زرد شدن و ریزش تعدادی از برگ ها در فصل پاییز و زمستان عادی است. در فصول سرد سال گیاه را به محیط پر نور و گرم منزل انتقال دهید.

نرمی یا سیاه شدن تنه نخل ماداگاسکار: دلیل آن پوسیدگی ساقه و ریشه بر اثر آبیاری زیاد، سرمای هوا و محیط تاریک است. بعضی مواقع خاک سطحی خشک است، اما خاک کف گلدان حالت باتلاقی دارد. از باز بودن سوراخ تخلیه آب اضافی در ته گلدان مطمئن شوید.

علت رشد نکردن گیاه نخل ماداگاسکار: کوددهی نامناسب، خاک نامناسب، نور کم، هوای بسته، آبیاری نامنظم، هوای سرد و کوچک بودن گلدان از مهمترین علت های عدم رشد نخل ماداگاسکار است.

قیمت نخل ماداگاسکار

قیمت گیاه نخل ماداگاسکار در هر منطقه و شهری از ایران متفاوت است. همچنین قیمت ها به اندازه گیاه، جنس گلدان و نوع گیاه بستگی دارد. قیمت یک گیاه یک ساله نخل ماداگاسکار با گلدان معمولی کمتر از پنجاه هزار تومان خواهد بود. اما گیاهان 5 ساله به بالا و دارای اندازه نیم متر یا بیشتر، کمتر از دویست هزار تومان نخواهند بود. نخل ماداگاسکار جز گیاهان مدرن و لوکس محسوب می گردد که نگهداری از آن در محیط خانه، منظره زیبایی را خلق می نماید. این گیاه تنها با خاک مناسب، نور و گرمای زیاد و آبیاری منظم به خوبی رشد خواهد نمود. نخل ماداگاسکار جز گیاهان مقاوم است.