53 سال است که با چاروق زندگی می کنم
به گزارش تور آسیایی ارزان، مردعلی حیدری متولد سال 1335 در روستای سلمان لو از توابع زنجان است. در سال 1340 همراه خانواده راهی زنجان شد، در سن هفت سالگی پدر خود را از دست می دهد و از همان سنین به عنوان نان آور خانواده وارد بازار کار می گردد. مردی آرام و مهربان که سال ها در این هنر رنج کشیده و محصولات زیادی را روانه بازارهای داخلی و خارجی نموده است. در ادامه گفت وگویی با این هنرمند را می خوانید.
چگونه شد که وارد صنعت چاروق شدید؟
کودک بودم هفت سالم بود مادرم مرا کارگاه چاروق دوزی برد آنجا با صاف کردن میخ های کهنه و خمیده، مومکاری نخ کفاشی و پادویی کارگاه کارم را آغاز کردم. من جمعاً 14 سال شاگردی کردم. چهار سال در کارگاه کفاشی استاد محمد گرانمایه، چهار سال در کنار استاد صادق کفشچی بودم که تمام فنون کفاشی را به من آموخت و شش سال در مغازه چاروق دوزی استاد اصغر خطیبی که دوخت چاروق را به طور کامل به من یاد داد.
تعریف چاروق چیست؟
در اصطلاح محلی به لهجه ترکی چاروق را (چارخ) تلفظ می نمایند. چاروقی که مورد نظر ماست و هم اکنون در زنجان به صورت یک صنعت دستی ظریف ساخته و عرضه می گردد. چارق در گذشته نوعی کفش و پاپوش بوده که از چرم ساخته می شده و در روستاها بیشتر چوپانان از آن استفاده می نموده اند و اغلب بدون پاشنه بود، با تسمه هائی که به ساق پا می پیچیده اند.
از چندسالگی چاروق را حرفه ای دوختید؟
سال 1356 با راه اندازی کارگاه، از لحاظ کاری مستقل شدم. در سال 1368 بنا به دعوت سازمان صنایع دستی وقت در نخستین نمایشگاه صنایع دستی کشور که به مناسبت تشکیل چهاردهمین اجلاس آسیایی شورای جهانی صنایع دستی که محل برگزاری آن استان اصفهان بود، از طرف ریاست سازمان استان دعوت به شرکت شد. و از سال 1381 در معاونت صنایع دستی استان زنجان به عنوان استادکار آموزشی جذب شدم و به عنوان کارمند از همان سال تا به امروز در کنار فعالیت آموزشی که در محل بنای رختشویخانه دارم، در نمایشگاه های متعدد استانی، منطقه ای و کشوری نیز، شرکت می کنم.
شاخص ترین اثرتان چیست؟
از آثار شاخصم دوخت چاروق پرده بند یک متری در سال 1381 و دوخت چاروق یک متر و 60 سانتی متری تمام چرم، در سال 1385 است که بر روی قسمت های مختلف چاروق تمام چرم تصویر بناهای تاریخی زنجان مانند گنبد سلطانیه، بنای رختشوی خانه و پل میر بهاءالدین و بناهای شهرهای دیگر را به از طریق نخ گلابتون گلدوزی کردم.
با این اثر شاخصتان چه می خواهید بکنید؟
این اثر را با هزینه شخصی خودم درست کردم می خواهم 100 یا 200 سال دیگر که شاید روزی چاروق در زنجان منسوخ شد باید اثری از این هنر در موزهای زنجان باقی بماند.
آیا در بخش آموزش هم فعالیت دارید؟
بله، تا به امروز به 400 نفر آموزش داده ام که 22 نفر از آن ها استادکار هستند و در حال حاضر در شهر زنجان فعالیت می نمایند که مهارت های کاری خود را نزد من کسب نموده اند و اکنون در بازار زنجان فعالیت دارند.
روزی چند ساعت کار می کنید؟
از 7سالگی تا به امروز 15 ساعت هر روز کار می کنم. از 8 صبح تا 10 شب.
چاروق چند نوع دارد؟
خاستگاه این هنر در استان زنجان شهر سلطانیه بوده و از آن منطقه به زنجان منتقل شده است. از انواع چاروق های فراوریشده استان زنجان در طی دوره های مختلف تاریخی می توان به انواع کنفی، تمام پوست، کشاورزی، تمام چرم، توری، پرده بند اشاره نمود که هرکدام با روشی خاص و با استفاده از چرم، پوست عمل آوری شده و مواد مختلفی چون پنبه، کنف، ابریشم و… تهیه می شده است. چاروق های توری و پرده بند منحصراً در شهر زنجان فراوری می گردد و چاروق های چرمی فراوریی بنا به تقاضای مشتری قابلیت تبدیل به انواع روفرشی با تزئینات فوق العاده ظریف را داراست.
مواد اولیه کارتان را از کجا می خرید؟
همه را از بازار زنجان می خرم.
مشتری هایتان بیشتر چه کسانی هستند؟
مشتری هایم بیشتر خانم های جوان هستند که برای تزئین، هدیه و پوشیدن این کفش را خرید می نمایند.
از درآمد این صنعت راضی هستید؟
بله خدا را شکر.
فرزندان شما این هنر را بلد هستند؟
یک پسر و دو دختر دارم که همسر و دو دخترم چاروق دوزی را کامل بلد هستند و دخترم آرزو فعالیت بیشتری را در این عرصه دارد.
منبع: گردشبان